Energiecrisis heeft desastreuze gevolgen Nederlandse glastuinbouw

(Glas)Tuinbouw

Afgelopen voorjaar voorspelde Glastuinbouw Nederland dat 40% van de glastuinbouwondernemers in de liquiditeitsproblemen dreigde te komen als er op korte termijn geen maatregelen werden getroffen. Deze week is gebleken dat bijna een derde van de glastuinbouwondernemers daadwerkelijk in de liquiditeitsproblemen zit of daar op korte termijn in terecht dreigt te komen als gevolg van de aanhoudende hoge gas- en elektriciteitsprijzen.

Uit een onlangs gehouden enquête onder leden van de ondernemersorganisaties Plantum en Glastuinbouw Nederland blijkt ook dat 8% van de respondenten verwacht dit jaar faillissement aan te moeten vragen. Telers van potorchideeën worden momenteel het hardst getroffen. Inmiddels is 25% van hun teeltareaal in Nederland noodgedwongen uit productie. Een zorgelijke situatie die ook de werknemers van deze bedrijven treft. Nu al verwacht 23% van de respondenten dat er arbeidsplaatsen op hun bedrijf verdwijnen. Daardoor dreigen vele vaste en tijdelijke werknemers hun baan te verliezen.

Bijna 75% van de respondenten past evenals vorig jaar hun teeltstrategie aan vanwege de liquiditeitsproblemen. Als gevolg hiervan is te verwachten dat de komende tijd minder Nederlandse groenten, fruit, bloemen en planten op de markt beschikbaar zijn en dat bovendien het diverse productaanbod verschraalt. Daarnaast komen de jarenlang opgebouwde handelsposities in gevaar. Dit heeft grote gevolgen voor de positie van Nederland als belangrijke leverancier in de Europese markten van tuinbouwproducten en kastechnologieën en voor de ontwikkeling van noodzakelijke duurzame innovaties.

Deze zorgelijke situatie in de primaire sector heeft naar verwachting ook grote gevolgen voor de gehele Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen. Signalen van stagnatie in de innovatie en duurzaamheidsontwikkelingen bereiken Glastuinbouw Nederland en Plantum dagelijks. Glastuinbouwbedrijven beschikken op dit moment, met name door een terughoudende overheid, onvoldoende over financiële middelen en stimuleringsmogelijkheden om de energietransitie ondanks de crisis door te zetten. De gehele keten – van kassenbouw, veredeling, logistiek, koelhuizen, telersverenigingen, veilingen en handelspartijen – verkeert hierdoor in zwaar weer.

Crisis met desastreuze gevolgen

Deze crisis is anders dan destijds bij de coronacrisis, die kort en hevig was. De huidige energiecrisis betreft een kostenstijging waarin geen verdienmodel meer past. Zonder ingrijpen of ondersteuning vanuit de overheid heeft deze crisis desastreuze gevolgen voor de Nederlandse economie, de opgebouwde handelsposities, het onderzoek- en kennisveld, de arbeidsmarkt en de klimaatambities. Omliggende landen komen hun ondernemers inmiddels tegemoet met extra robuuste compensatiemaatregelen. Hierin kan Nederland gezien haar positie in Europa niet achterblijven. Bedrijven zitten in de overlevingsmodus en er zijn onvoldoende financiële mogelijkheden en stimuleringsmogelijk-heden – onder andere door de nog niet opgeloste SDE problematiek – om te blijven investeren in de noodzakelijke transities. Als deze crisis te lang aanhoudt, verdampen de financiële middelen van bedrijven om de komende jaren de noodzakelijke energietransitie voort te zetten.

Representatieve enquête

De enquête werd afgenomen in week 38 van 2022 onder alle leden van Glastuinbouw Nederland en Plantum. Ruim 34% van de achterban reageerde op deze enquête, waardoor sprake is van een representatief onderzoek.